الفوائد الحائریه

یکی دیگر از کتب ارزشمند شیخ محمد باقر بهبهانی می باشد که به زبان عربی تألیف گردیده است. این کتاب یکی از آثار گرانبهای ایشان در علم اصول می باشد. از آنجا که عصری که شیخ در آن می زیسته اخباری گری رواج داشت نمونه هایی از برخورد شدید با اخباریون را می توان در جای جای این کتاب مشاهده کرد.

معرفی اجمالی نویسنده:
علامه محمد باقر بن محمد اکمل وحید بهبهانی، در حدود 1118 ق در اصفهان به فاصله چند سال پس از درگذشت علامه مجلسی به دنیا آمد. پدر ارجمندش محمد اکمل از نوادگان شیخ مفید بود و در شمار مجتهدان شهر جای داشت و مادر پرهیزگارش از نوادگان ملا صالح مازندرانی، داماد علامه محمد تقی مجلسی، شمرده می شد.
هنگامی که محمد اکمل دار فانی را وداع گفت، محمد باقر با توجه به شرایط دشواری که با سقوط پایتخت صفویان و پیروزی افغانها به وجود آمد، بار سفر بست و در حدود 1135 ق رهسپار نجف شد. در آنجا از محضر پر فیض دانشوران برجسته ای چون حضرت سید محمد طباطبایی بروجردی و حضرت سید صدرالدین قمی بهره برد و اندوخته های علمی اش را کمال بخشید.
مرجع گرانپایه، شاگردان بزرگی چون: علامه بحرالعلوم، میرزا محمد مهدی شهرستانی، سید علی طباطبایی، شیخ جعفر کاشف الغطا، ملا مهدی نراقی و بسیاری دیگر را پرورش دادند که همگی در شمار اختران همیشه فروزان آسمان فقه شیعه جای گرفتند.
علامه، گنجینه ای با بیش از هفتاد عنوان کتاب و رساله را به وجود آورد که برخی از آنها عبارتند از: شرح مفاتیح الفقه ملا محسن فیض کاشانی در 8 جلد- الفوائد الحائریه- حاشیه بر مدارک- رساله ای در جبر و اختیار- فوائد الرجالیه- رساله ای در اصل برائت- التعلیقه البهبهانیه- التحفه الحسینیه- اصول الاسلام و الایمان- الاستصحاب- التقیه- الاجتهاد و الاخبار- ابطال القیاس- اصاله الصحه فی المعاملات و عدمها و...
سرانجام علامه بزرگوار در سال 1205 ق بر اثر بیماری، به دیار باقی شتافت و دوستداران ایشان پیکر پاکش را تا حریم مقدس سالار آزادگان همراهی کردند و در رواق شرقی آن آستان نورنشان، کنار آرامگاه شهیدان به خاک سپردند.

ساختاربندی کتاب:
کتاب حاضر در دو بخش کلی تألیف یافته است؛ بخش اول آن که همان "الفوائد الحائریه العتیقه" می باشد مشتمل بر 36 فایده و خاتمه است و بخش دوم آن با عنوان "الفوائد الحائریه الجدیده"، شامل 35 فایده می باشد که در اصل ملحقات "فوائد الحائریه القدیمه" است.
الفائده الاولی: فی عظم خطر الفقه
الفائده الثانیه: فی دفع توهمین
الفائده الثالیه: عدم ثبوت الاجزاء الواجبه و....
الفائده الرابعه: فی جواز اخذ عنوان المعاملات من غیر شارع
الفائده الخامسه: دفع توهمین
الفائده السادسه: جواز العمل بالظن و عدم جوازه
الفائده السابعه: رد دعوی الاخباریین من ان مرادهم من العلم هوالظن
الفائده الثامنه: رد الاخباریین حیث قالوا بعدم جواز التقلید
الفائده التاسعه: فی ابطال الوهم الثانی
الفائده العاشره: حجیه الخبر الواحد
الفائده الحادیه عشره: تنفیح المناط وحجیة القیاس المنصوص العله
الفائده الثانیه عشره: اذا خوطب جماعه هل یعم غیر المشافهین؟
الفائده الثالثه عشره: دفع توهم
الفائده الرابعه عشره: النهی عن الشی هل یقتضی الفساد
الفائده الخامسه عشره: فی النهی عن المعاملات
الفائده السادسه عشره: ورود الامر فی مقام الحظر و توهمه
الفائده السابعه عشره: مفهوم الشرط و غیره
الفائده الثامنه عشره: دلاله الجمع المحلی باللام علی العموم
الفائده التاسعه عشره: عدم جواز العمل بالعام قبل الفحص عن المخصص
الفائده العشرون: اذا تعارض الخبران
الفائده الاحدی والعشرون: فی ذکر المرجحات المنصوص علیها
الفائده الثانیه والعشرون: فی المرجحات التی اعتبرها الفقهاء زائدا عما فی النصوص.
الفائده الثالثه والعشرون: الجمع بین الخبرین المتعارضین
الفائده الرابعه والعشرون: اصاله البرائة
الفائده الخامسه والعشرون: تمسک المجتهد باصل البرائة
الفائده السادسه و العشرون: نقد المنصف للکلام المقدس الاردبیلی
الفائده السابعه والعشرون: فی الاستصحاب
الفائده الثامنه والعشرون: فی حجیه القرآن
الفائده التاسعه والعشرون: التعدی عن مورد النص فی الفقه
الفائده الثلاثون: طرق ثبوت الاحکام الشرعیه
الفائده الحادیه والثلاثون: اقسام الاجماع
الفائده الثانیه والثلاثون: ما هو الاصل فی فعل المعصوم؟
الفائده الثالثه والثلاثون: تعارض الادله و النصوص
الفائده الرابعه والثلاثون: علامات الحقیقه و المجاز
الفائده الخامسه والثلاثون: المشتق
الفائده السادسه والثلاثون: فی ذکر شرائط الاجتهاد علی سبیل الاجمال
خاتمه: خطوره طریق الاجتهاد.

Sources

Keywords