الاثناعشریه فی الصلوة الیومیه

کتاب شریف "الاثنا عشریه فی الصلوه الیومیه" تألیف عالم ربانی و مروج علوم آل البیت (ع) مرحوم شیخ محمد بهاءالدین عاملی می باشد که به زبان عربی تألیف یافته است. کتاب «اثنی عشریات خمس» که به نام «رساله اثنی عشریة» یا «رسائل خمس اثنی عشریه» نیز معروف است، از جمله آثار شیخ می باشد که چون این کتاب را تدریجا تمام کرده است به نام های مختلف نامیده شده. گویا نخست سه قسمت آن را انتشار داده و آن سه قسمت به نام اثنی عشریات ثلث معروف شده است و پس از انتشار قسمت چهارم به نام اربع اثنی عشریات و بعد از قسمت پنجم به نام اثنی عشریات خمس معروف گشته است؛ که قسمت های پنج گانه آن به قرار زیر است:
1- رساله فی الطهاره 2- رساله فی الصلوه (رساله مذکور) 3- رساله فی الزکوة 4- رساله فی الصوم 5- رساله فی الحج.
شیخ بهایی تألیف رساله فی الصلوه به شیوه ای بسیار جالب مسائل مربوط به نماز را به دو دسته افعال و تروک تقسیم کرده است سپس هر یک از افعال و تروک را به سه دسته لسانی، جنانی و ارکانی تقسم می کند که روی هم رفته دوازده (اثنی عشر) نوع می شود. سپس هر نوع را محصور به دوازده مصداق می کند که در این صورت روی هم رفته 144 مصداق ذکر کرده است. به این طریق است که شیخ تمام آنچه درباره نماز از واجبات و محرمات وجود دارد را در رساله ای مختصرا و به دور از ایجاز و اطاله بیان می دارد.
بر این کتاب شروحی نیز نوشته شده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
محمدبن عزالدین شیخ حسین جبعی عاملی حارثی همدانی، فقیه، محدث، مفسر ریاضی، حکیم، ادیب، شاعر به زبان فارسی و عربی و جامع علوم عقلیه و نقلیه و در مجموع از دانشمندان بزرگ ایرانی شیعه، که در سال 953 هجری قمری در «بعلبک» جبل عامل، به دنیا آمد. در همان کودکی همراه پدرش به ایران آمد و نزد او عربی، تفسیر و حدیث را یاد گرفت و سپس نزد علمای دیگر در قزوین و دیگر شهرهای ایران، تحصیلاتش را ادامه داد. بعد از طی تمامی مراحل علمی و رسیدن به کمالات، به دستور شاه عباس ریاست علمی مذهبی اصفهان به او واگذار و پس از فوت پدرش "شیخ علی منشار"، لقب "شیخ الاسلامی" از طرف شاه عباس صفوی به او تفویض شد. سال 984 هـ ق، همراه پدرش به حج رفت و در سال 1008 هـ ق، همراه شاه عباس کبیر پیاده به مشهد مقدس سفر کرد. وی سفرهای دیگری به هرات، آذربایجان، دمشق، فلسطین و مصر و عراق نمود. در هر شهری مورد احترام فوق العاده بود و ملاقات هایی با بعضی از اهل کمال و علما و فضلا داشت و گاهی نیز مباحثات علمی و مذهبی با پیشوایان مذاهب دیگر داشت و بالاخره به ایران برگشت و در اصفهان در گذشت. از اساتید او می توان ملاعبدالله یزدی، صاحب حاشیه تهذیب المنطق را نام برد و از شاگردان او، ملامحسن فیض کاشانی، ملاصدرا شیرازی و مجلسی اول و ملامحمد صالح مازندرانی می باشند. آثار و تألیفات بسیاری داشته و کشکول شیخ بهائی و طومار شیخ بهائی از جمله آنهاست. وفات او، در شوال 1032 هـ ق و مزارش در شهر مقدس مشهد می باشد.

ساختاربندی کتاب:
الافعال- الواجبة- الواجبه اللسانیه- الواجبه الجنانیه- الواجبه الارکانیه
الافعال- المستحبه- المستحبه اللسانیه- المستحبه الجنانیه- المستحبه الارکانیه
التروک- الواجبه- الواجبه اللسانیه- الواجبه الجنانیه- الواجبه الارکانیه
التروک- المستحبه- المستحبه اللسانیه- المستحبه الجنانیه- المستحبه الارکانیه

Sources

Keywords