معاد شناسی در پرتوی کتاب، سنت و عقل

این کتاب یکی از آثار و تألیفات آیت الله جعفر سبحانی است. کتاب ارزشمند "الالهیات علی هدی الکتاب و السنته و العقل" که از تألیفات استاد جعفر سبحانی است مشتمل بر یک دوره کامل کلام اسلامی از مبدأ شناسی تا معاد شناسی است و مجموعه ای است که حضرت استاد پس از سال های متمادی تدریس و نگارش کتاب های متعدد در زمینه عقاید اسلامی آن را به عنوان متن درسی در رشته عقاید و کلام برای مجامع فرهنگی و به ویژه حوزه های علمیه سامان داده اند و هم اکنون محور درس  های عقاید در حوزه علمیه قم می باشد. این کتاب ترجمه بخش معاد کتاب الالهیات است که در موضوعات عقیدتی از نظر کتاب و سنت و عقل سخن گفته است.

زندگینامه (آیت الله جعفر سبحانی تبریزی)
حضرت آیت الله جعفر سبحانی تبریزی در 28 شوال المکرم 1347 هـ.ق (20 فروردین 1308 ش) در تبریز در خانواده علم و تقوا و فضیلت دیده به جهان گشود. آیت الله حاج شیخ جعفر سبحانی پس از فراغت از تحصیلات ابتدایی در مکتب خانه مرحوم میرزا محمود فاضل به فراگیری متون ادب پارسی پرداخت و کتاب های گلستان و بوستان و تاریخ معجم و نصاب الصبیان و ابواب الجنان و... را فرا گرفت. در 14 سالگی رهسپار مدرسه علمیه طالبیه تبریز گردید. از اساتید ایشان می توان به آیت الله روح الله خمینی و حاج شیخ حسن نحوی و میرزا محمدعلی مدرس خیابانی صاحب ریحانة الادب و استاد علامه طباطبایی و... اشاره کرد. ایشان یکی از مدرسان دارالتبلیغ اسلامی قم به شمار می روند که در زمینه تاریخ ملل و کلام اسلامی تحقیق می کنند و همچنین وی موسس مرکز مطالعات کلام اسلامی (موسسه آموزشی و پژوهشی امام صادق (ع)) در قم (1359) است و یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم است که در علم کلام سرآمد حوزه است. ایشان پس از درگذشت آیت الله شیخ جواد تبریزی و با استظهار به درخواست گروهی از مردم آذربایجان به صحنه مرجعیت وارد شد. از دیگر فعالیت های علمی و فرهنگی ایشان می توان به: تأسیس و نگارش دانشنامه کلام اسلامی، تأسیس مجله و مرکز تخصصی کلام اسلامی، تألیف کتب درسی دانشگاهی و حوزوی و عضویت در هیأت امنای دایرة المعارف اسلامی و.... اشاره کرد و از جمله آثار ایشان، الکتب الکلامیه و معجم المتکلمین، موسوعه طبقات الفقها، معجم التراث و الموسوعه الرجالیه، فروغ ابدیت، سیمای فرزانگان، آئین وهابیت و...

ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل 17 فصل به شرح زیر است:
فصل اول: معاد در ادیان و آیین های گذشته: شامل عناوین:
معاد در عهد قدیم- معاد در عهد جدید- معاد در قرآن- قرآن و معاد در ادیان آسمانی- نام های معاد در قرآن و…
فصل دوم: براهین ضروری بودن معاد: شامل 6 دلیل:
1- صیانت آفرینش از بیهوده بودن 2- معاد مقتضای عدل الهی است. 3- معاد جایگاه تحقق وعده و وعید الهی است. 4- معاد جلوه گاه رحمت الهی است. 5- معاد، پایان سیر تکامل انسان است. 6- معاد مقتضای ربوبیت است.
فصل سوم: انگیزه های انکار معاد و شبهات منکران شامل سه انگیزه:
1- رهایی از قید و بندها 2- حفظ سلطه 3- تکذیب حق
*شبهات منکران بر معاد شامل 10 مورد است که برخی از آنها عبارتند از:
نبودن دلیل بر معاد- معاد از افسانه های پیشینیان است- بازگرداندن مردگان، جادوست- احیای دوباره انسان کار دشواری است- عدم امکان آگاهی از اجزای پراکنده و...
فصل چهارم: تجرد روح انسانی شامل:
1- براهین عقلی بر تجرد روح 2- قرآن، تجرد نفس و جاودانگی آن
فصل پنجم: نمونه هایی از زنده گرداندن مردگان در ادیان گذشته شامل:
1- ابراهیم و زنده ساختن مردگان 2- زنده ساختن عزیر 3- زنده ساختن طایفه ای از بنی اسرائیل 4- احیای کشته بنی اسرائیل 5- احیای هفتاد تن از قوم موسی 6- مسیح مردگان را زنده می کند. 7- بیدار شدن اصحاب کهف.
فصل ششم: مرگ، دریچه ای به سوی حیاتی نو شامل:
1- واژه موت در لغت و قرآن 2- آیا موت یک امر عدمی است. 3- مرگ یک سنت همگانی است. 4- چرا آدمی از مرگ هراس دارد؟ 5- مرگ و اقسام آن
فصل هفتم: حیات برزخی شامل:
سؤال در قبر و عذاب قبر و نعمت های آن- نفخ صور و...
فصل هشتم: اشراط ساعت یا نشانه های رستاخیز شامل:
نشانه های قیامت در قرآن- بعثت پیامبر گرامی- نزول مسیح (ع)- آمدن بعضی از آیات پروردگار- پدیدار شدن دود در آسمان و...
فصل نهم: مشاهده قیامت یا حوادثی که هنگام قیامت رخ می دهد شامل:
1- متلاشی شدن نظام کیهانی 2- بیرون آمدن مردم از قبرها 3- دادن کتاب ها 4- حساب و گواهان 5- میزان 6- صراط 7- اعراف 8- لوای حمد 9- حوض
فصل دهم: معاد جسمانی و روحانی شامل:
معیار جسمانی و یا روحانی بودن معاد- معاد روحانی از دیدگاه حکیمان و...
فصل یازدهم: رجعت شامل:
مقام اول: امکان رجعت مقام دوم: ادله وقوع رجعت
فصل دوازدهم: تناسخ، اقسام و براهین بطلان آن شامل:
صورت نخست: تناسخ مطلق صورت دوم: تناسخ محدود صورت سوم: تناسخ صعودی و...
فصل سیزدهم: ایمان و احکام آن
فصل چهاردهم: توبه و شرایط آن شامل:
9 امر از جمله فلسفه توبه- حقیقت توبه- وجوب توبه- اثر توبه و...
فصل پانزدهم: شفاعت شامل 8 امر از جمله:
آیات شفاعت و دسته بندی آنها- شفاعت در روایات- حقیقت شفاعت و اقسام آن- اشکالات مطرح شده درباره شفاعت و...
فصل شانزدهم: احباط و تکفیر شامل:
احباط- ادله منکران احباط- عوامل احباط و اسباب آن- تکفیر و...
فصل هفدهم: امر به معروف و نهی از منکر شامل:
شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر- مراتب امر به معروف و نهی از منکر- چند پرسش درباره معاد- شبهه آکل و ماکول و...