شرح‌ الاسماء (شرح دعای جوشن کبیر)

این کتاب یکی از تألیفات نفیس و با ارزش عارف نامدار، حکیم ملاهادی بن مهدی سبزواری است که در زمان قاجاریه (ناصرالدین شاه) همزمان با چاپ ناصری شرح منظومه به طبع رسید. این شرح به سبک حکمت متعالیه صدرا به همان سبکی که آخوند و فیض آیات قرآنیه و آثار ولویه را شرح و بسط داده اند، نوشته شده است. حکیم پس از تألیف شرح منیف خود بر دعای معروف به جوشن کبیر تعالیق بسیاری، اما نه چندان مفصل نوشته است. این کتاب بدون شک مهمترین اثر حکیم سبزواری است، هم به لحاظ نویسنده اش که یک حکیم برجسته است و هم به لحاظ موضوع که در باب اسماء الله است. این کتاب از این جهت که به شرح هزار و یک اسم از اسماء الهی که در دعای شریف جوشن کبیر ذکر شده، پرداخته است نسبت به کتب مشابه که در همین موضوع تألیف شده است برتری روشن دارد. این کتاب به زبان عربی نگارش یافته است.

زندگینامه حاج ملاهادی بن مهدی سبزواری:
ملاهادی بن مهدی بن حاج میرزا هادی بن میرزا مهدی بن محمدصادق سبزواری در سال 1212 هجری قمری در سبزوار متولد شد. ایشان یکی از بزرگترین حکیمان و عارفان قرن 13 هجری قمری و از نامدارترین شاگردان و شارحان حکمت صدرایی است. حکیم سبزواری 7 ساله بود که پدرش مرد. در ده سالگی برای تحصیل به مشهد مقدس رفت و ده سال اقامت کرد. شهرت حکمای اصفهان او را برای تحصیل عرفان و فلسفه به اصفهان کشید و حدود هفت سال در آنجا اقامت کرد سپس به مشهد مراجعت کرد و در مدرسه حاج حسن به تدریس پرداخت. آنگاه عازم بیت الله شد. در مراجعت اجبارا دو سه سالی در کرمان اقامت کرد و به تربیت نفس و ریاضت پرداخت. در همه مدتی که آنجا بود به کمک خادم مدرسه به خدمت طلاب قیام کرد و بعد دختر همان خادم را به زنی گرفت و رهسپار سبزوار شد. قریب به چهل سال بدون آنکه حتی یک نوبت از آن شهر خارج شود در آنجا توقف کرد و به کار مطالعه و تحقیق و تدریس و تألیف و عبادت و ریاضت نفس و تربیت شاگردان پرداخت تا در عصر روز بیست و پنجم ذی الحجه سال 1289 قمری در سبزوار درگذشت. آرامگاه او در دروازه نیشابور سبزوار (اکنون معروف به فلکه زند) قرار دارد. حاج ملاهادی سبزواری در شعر و اسرار تخلص می کرد.
اساتید: حاج ملاحسین سبزواری، آقا محمد علی نجفی، حاج محمدابراهیم کلباسی و...
شاگردان: آخوند ملا محمد سبزواری، کاظم خراسانی، ادیب نیشابوری و...
آثار: اسرار الحکم، شرح مثنوی، شرح دعاء الصباح و...

ساختاربندی کتاب:
مقدمه مصحح: 1- شرح اسماءالله 2- دعاء الجوشن الکبیر و نصه 3- حیاة السبزواری 4- سیرته العلمیه و مکانته العلمیه 5- مولفاته 6- کتاب شرح الاسماء 7- منهجنا فی التحقیق.
این کتاب شامل 100 فصل است که در هر فصل یکی از آیات این دعاء معروف «جوشن کبیر» آورده شده و شرح داده شده است. این کتاب در سال 1375 توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است. تحقیق از نجفعلی حبیبی.

Sources

Keywords